ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ

Οι Πομάκοι, κατοικούν στη Θράκη στον ορεινό όγκο της Ροδόπης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η οροσειρά Ροδόπη βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέρος της μέσα στη Βουλγαρία και οι περισσότεροι Πομάκοι ζουν εκεί ενώ η πλειοψηφία τους στην Ελλάδα βρίσκεται στο νομό Ξάνθης. Ο πληθυσμός των Πομάκων υπολογίζεται γύρω στις 350.000 από αυτούς όμως μόνο οι 35.000 κατοικούν στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι βρίσκονται στη Βουλγαρία.

Έχουν θρησκεία Μωαμεθανική και ασχολούνται κυρίως με την καπνοκαλλιέργεια, την κτηνοτροφία και την δασική εκμετάλλευση. Αγαπούν πολύ τον τόπο τους, την ελευθερία και τη μουσουλμανική θρησκεία τους. Διατηρούν φανατικά τα πατροπαράδοτα έθιμά τους. Ντύνονται με τις ωραιότατες τοπικές ενδυμασίες τους. Τραγουδούν τα δικά τους δημοτικά τραγούδια. Ζουν φτωχικά πάνω στα οροπέδια, στις βουνοπλαγιές και μέσα στις κοιλάδες της Ροδόπης, μακριά από τις πόλεις και τον σύγχρονο πολιτισμό, αλλά είναι υγιείς, εργατικοί, φιλότιμοι, φιλήσυχοι και πρόσχαροι άνθρωποι.

Για την προέλευσή τους οι γνώμες διαφέρουν. Το θέμα έχει διαστρεβλωθεί και από πολιτικές ή εθνικιστικές σκοπιμότητες, αφού οι Πομάκοι έχουν γίνει αντικείμενο διεκδίκησης από Ρουμάνους, Βούλγαρους και Τούρκους. Όχι όμως και από μας τους Έλληνες, που επιμένουμε μέχρι τώρα στην ορθόδοξη χριστιανική καθαρότητα ως βασικότατο εθνικό μας χαρακτηριστικό, κάτι που από κάθε άποψη είναι λάθος.

Ο τούρκος ιστορικός Ν. Αβτζίογλου, αναγνωρίζει τους Πομάκους ως ξένη προς τους Τούρκους εθνότητα, ενώ ο καθηγητής Γ. Ερτζάν, σε μελέτη του, τονίζει ότι οι Πομάκοι ήταν η τρίτη μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα της χερσονήσου του Αίμου, μετά τους Αλβανούς και τους Βόσνιους που προσχώρησε στο Ισλάμ. Προσθέτει ότι ενώ στην Ανατολία εξισλαμισμός σήμαινε εκτουρκισμό, αντίθετα στη χερσόνησο του Αίμου η αλλαξοπιστία δεν οδηγούσε πάντα στην αλλαγή της εθνικότητας.

Από την άλλη η  επίσημη τουρκική θέση,  χαρακτηρίζει τους Πομάκους, τουρκικής καταγωγής και τους αποκαλεί <<ορεινούς ομογενείς του βαλκανικού βραχίονα>>.Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν μπορεί να καταστραφεί από την πομακική  ταυτότητα  χαρακτηρίζεται ως τουρκικό. Σφετερισμό της κληρονομιάς και της ιστορίας τους αποτελούν οι εκθέσεις λαϊκών ενδυμασιών και εργοχείρων, που κατά καιρούς πραγματοποιήθηκαν και προβάλλονταν ως έργο τουρκικού πολιτισμού, όπως και οι λαϊκές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, τα ήθη και έθιμα στα πομακοχώρια, που προσδιορίζονται ως εκδηλώσεις των Τούρκων.Σύμφωνα με την ελληνική ιστοριογραφία οι Πομάκοι προέρχονται από την αρχαία θρακική φυλή των Αγριάνων.

Εθνολογική έρευνα υποστηρίζει βασίμως, ότι οι σλαβόφωνοι Πομάκοι είναι απόγονοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, αυτόχθονος πληθυσμού.  Η λέξη Πομάκος κατά μεν τους Βούλγαρους προέρχεται από τη βουλγαρική λέξη pomagam = βοηθώ, εξαιτίας της βοήθειας προς τους Τούρκους κατά των Βουλγάρων το 1876, κατά δε τους Έλληνες πιθανόν να προέρχεται από τη λέξη πομάξ = πότης και συμπορεύεται με την παλαιά συνήθεια των Θρακών να πίνουν.

Αιματολογική εξέταση σε 1030 κατοίκους στα χωριά Εχίνος, Σάτραι, Ωραίον, Μελίβοια και Κοτύλη, δηλαδή το 1/20 του συνολικού πληθυσμού των Πομάκων διαπιστώνει αιματολογική συγγένεια Πομάκων και Ελλήνων σε ποσοστό 50-70%.

Ξένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι εξισλαμισμένοι και εκσλαβισθέντες γλωσσικώς, απόγονοι ή τα τελευταία υπολείμματα των αρχαίων Θρακών και ότι έχουν φλέβα ελληνική.

Κατά τους Ρουμάνους, οι Πομάκοι είναι απομεινάρι αρχαίου θρακικού φύλου το οποίο διαδοχικά εκρωμαίστηκε, εκσλαβίστηκε και εξισλαμίστηκε.

Οι Βούλγαροι βασίστηκαν στο γλωσσικό ιδίωμα των Πομάκων, το οποίο σε ποσοστό 50% έως 70% ανάλογα με τις διάφορες γλωσσικές εκτιμήσεις είναι σλαβογενές.

Οι Τούρκοι στηρίχτηκαν στη θρησκεία των Πομάκων. Πρόκειται για μια ακόμη επιβεβαίωση του γεγονότος ότι η επιδιωκόμενη μέχρι σήμερα συγκρότηση του νεοτουρκικού έθνους μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, βασίστηκε κυρίως στη θρησκεία..

Οι Έλληνες υποστηρίζουμε και αποδεικνύουμε φυσικά πως οι Πομάκοι είναι Έλληνες και κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή των Αγριάνων. Οι Αγριάνες ήσαν μία πασίγνωστη Θρακική φυλή που διέμενε στα άγονα και ορεινά του όρους Σκομίου και στη Βορειοδυτική Ροδόπη. Αυτή την άποψη, ότι δηλαδή οι Πομάκοι κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή, παρουσίασαν και το 1946 στον ΟΗΕ και στους Αμερικανούς οι ίδιοι οι Πομάκοι (Ελλάδας και Βουλγαρίας και ζήτησαν σαν Έλληνες να ενταχθούν με τους Έλληνες στην Ελλάδα.

Συγγενείς με τους άλλους Έλληνες. Αρία ή ινδοευρωπαϊκή φυλή, με λευκό κοκκινωπό δέρμα και γαλανά συνήθως μάτια εξελληνίστηκαν εντελώς με την ίδρυση των ελληνικών αποικιών στις Θρακικές παραλίες. Τότε που η ελληνική γλώσσα, η ελληνική θρησκεία, και ο ελληνικός πολιτισμός διαδόθηκαν, επικράτησαν και αφομοιώθηκαν από τους Θρακιώτες.

Το σημερινό όνομα Πομάκοι πρέπει να προέρχεται από τους Τούρκους, γιατί η κατάληξη ?ακ (Πομάκ) είναι μάλλον Τουρκική και το όνομα επιβλήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Οι Ροδοπαίοι (Αγριάνες, Αχριάνες, Πομάκοι) ήταν Χριστιανοί. Η περιοχή της Ροδόπης κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στην περίοδο 1365-1368. Ως τότε οι Πομάκοι ήταν Χριστιανοί κι έμειναν τέτοιοι μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα. Βέβαια ορισμένοι απ' αυτούς κι αμέσως μετά την οθωμανική κατάκτηση ασπάστηκαν τον Μουσουλμανισμό. Επρόκειτο όμως για μεμονωμένες αλλαξοπιστίες.

Πάντως αυτούς και τους απογόνους τους, το οθωμανικό κράτος τους περιποιήθηκε πλουσιοπάροχα. Οι αλλαξοπιστήσαντες εξομοιώθηκαν με τους κατακτητές κι έγιναν αυθέντες των ομοφύλων τους, Αγάδες. Η ζωή τους κυλούσε στην ευημερία χάρη στην κρατική περιποίηση και υποστήριξη, απολάμβαναν όλα τα δικαιώματα των Οθωμανών, δεν πλήρωναν φόρους κι ήταν ελεύθεροι και ισότιμοι με τους άλλους Μουσουλμάνους. Αντίθετα οι χριστιανοί Πομάκοι, όπως όλοι οι Χριστιανοί, υπέφεραν τα πάνδεινα: Φόροι, περιφρόνηση, ταπείνωση, κατατρεγμός, δυστυχία και κακομεταχείριση, έκαναν την ζωή τους ελεεινή, δυστυχισμένη και ανυπόφορη (ραγιάδες). Να γιατί "ζήλεψαν" την ζωή των ομοφύλων τους και προς το τέλος του 17ου αιώνα συμφώνησαν όλοι μαζί ν' ασπαστούν τον Ισλαμισμό.

Ο εξισλαμισμός των Πομάκων άρχισε όταν σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ο Σελίμ Α' (1512-1526) και ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Μωάμεθ Δ' και μεγάλου Βεζίρη Μεχμέτ Κιοπρουλού (1656-1672). Οι πρώτοι Πομάκοι που έγιναν Μουσουλμάνοι ήταν φύλαρχοι, πρόκριτοι και κοινοτάρχες. Αυτοί μαζί και με τους παπάδες τους, σαν αντιπρόσωποι όλων των Πομάκων, κατέβηκαν από τη Ροδόπη στη Φιλιππούπολη και παρουσιάστηκαν στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές των Οθωμανών στο δικαστήριο (κονάχ) και δήλωσαν την αμετάτρεπτη απόφαση τους να προσχωρήσουν στον Μουσουλμανισμό. Ο διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στον τότε μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636-1672). Αλλά μάταια ο μητροπολίτης προσπάθησε κατηχώντας τους να τους μεταπείσει. Η περιτομή όλων των αντιπροσώπων έγινε πανηγυρικά στο παλιό τζαμί και κατόπιν, αφού γύρισαν στις πατρίδες τους, εξισλαμίστηκαν και οι άλλοι ομόφυλοι τους. Τότε κατεδαφίστηκαν πάνω στην Ροδόπη 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια.

Αυτό είναι το χρονικό της αλλαξοπιστίας των Πομάκων. Αν όμως αλλαξοπίστησαν οι Πομάκοι, δεν άλλαξαν αυτόματα και τις χριστιανικές τους συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα τους, τις θρησκευτικές γιορτές τους. Μέχρι και σήμερα ακόμη στις Θέρμες γιορτάζεται η γιορτή του Αγίου Γεωργίου Γίνεται μάλιστα και λαμπρό πανηγύρι: σφάζονται κουρμπάνια (πρόβατα, γίδια). ψήνονται σουβλιστά και οι σημερινοί Μουσουλμάνοι τρώγουν, πίνουν, χορεύουν και διασκεδάζουν.

Πολλές άλλες χριστιανικές συνήθειες διατηρούνται μέχρι σήμερα, που σιγά-σιγά όμως όλο και ξεχνιούνται και αλλάζουν και χάνονται: Π.χ. σε πολλά χωριά της Ροδόπης οι Πομάκοι "σταυρώνουν" το ψωμί, μόλις το πλάσουν, "σταυρώνουν" τα μωρά οι γυναίκες όταν αλλάζουν τα σπάργανα τους, ανάβουν καντήλια,... "για να φέγγουν την νύχτα", ορισμένες γυναίκες χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως "η Παναγιά μαζί σου" κ.λ.π. κ.λ.π.

Οι χριστιανικές συνήθειες διατηρούνταν άφθονες ως το 1912, που η Ροδόπη κατελήφθη από τους Βουλγάρους. Ως τότε δεν ενοχλούσαν πολύ και αποτελούσαν, οι χριστιανικές τους συνήθειες, κάτι από την ζωή, από την ύπαρξη των Πομάκων. Οι Βούλγαροι αψυχολόγητοι κι αντιχριστιανικά προσπάθησαν με τη βία ν' αλλάξουν την πίστη των Πομάκων, να τους επαναφέρουν στον Χριστιανισμό. Τις χριστιανικές συνήθειες, τα χριστιανικά ήθη και έθιμα, τις χριστιανικές παραδόσεις των Πομάκων, αποδείξεις της παλιάς χριστιανικής πίστεως τους, οι Βούλγαροι τα χρησιμοποίησαν ως επιχειρήματα στην ανόητη προσπάθεια τους να επαναχριστιανίσουν τους Πομάκους. Να γιατί, μετά την απελευθέρωση τους από τους Βουλγάρους, οι Πομάκοι κατάργησαν κάθε τι το χριστιανικό, ώστε σήμερα ελάχιστα μόνο δείγματα της παλιάς θρησκείας τους να σώζονται. ?λλαξαν λοιπόν την θρησκεία τους οι Πομάκοι για να επιβιώσουν, μα διατήρησαν όσα κι όσο μπορούσαν και την πίστη των προγόνων τους.

Η ΓΛΩΣΣΑ
Η γλώσσα των Πομάκων είναι ένα τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, δημιούργημα της συγχώνευσης γλωσσικών στοιχείων της σλαβικής, της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας.

Γραπτά μνημεία της γλώσσας των Πομάκων, όπως και της γλώσσας όλων των αρχαίων θρακικών φυλών δεν υπάρχουν. Είναι δηλαδή η γλώσσα ομιλούμενη, αλλά μη γραφόμενη. Τα Πομακικά, ένα   ενδιαφέρον, κατά βάσιν σλαβογενές ιδίωμα, που μέχρι πρόσφατα ομιλείτο προφορικώς, άρχισε τελευταία να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον μελετητών και ήδη εκδόθηκαν πρώτες περιγραφές της δομής και του λεξιλογίου των Πομακικών στην Ελλάδα. Παρατηρείται ότι η πομακική γλώσσα στην ανατολική περιοχή της Θράκης έχει επηρεασθεί από την τουρκική γλώσσα, ενώ αντίθετα στο δυτικό τμήμα της από τη βουλγαρική, ενώ πάμπολλες είναι οι ελληνικές λέξεις - και μάλιστα οι αρχαιοπρεπείς, γεγονός που ενισχύει την άποψη για την αρχαία καταγωγή των Πομάκων και τη συγγένειά τους με τους Έλληνες. (10)

Οι λέξεις της τουρκικής γλώσσας είναι νέα στοιχεία στην πομακική γλώσσα. Ενσωματώθηκαν στη διάρκεια της μακραίωνης τουρκικής κατοχής και αποτελούν κατά μεγάλο μέρος: Θρησκευτικούς όρους και ονόματα, βαφτιστικά ονόματα, γλώσσα της ηθικής και θρησκευτικής διδασκαλίας, γλώσσα της διοίκησης, γλώσσα των δικαστηρίων, γλώσσα του στρατού και οι αριθμοί από το πέντε και πάνω.

Οι ελληνικές λέξεις βρίσκονται στη βάση, στα θεμέλια της πομακικής γλώσσας έχοντας προσαρμοστεί στη γραμματική της πομακικής γλώσσας. Είναι απομεινάρια της αρχαίας και της βυζαντινής ελληνικής πριν δεχτούν τις γλωσσικές επιδράσεις των σλαβοβουλγάρων.

Οι Πομάκοι έχουν μητρική την πομακική γλώσσα. Μιλούν τη γλώσσα τους τα πομακικά, επικοινωνούν, συνεννοούνται, τραγουδούν κι εκφράζουν τα συναισθήματα τους μ' αυτή, όμως έως πρόσφατα δεν τη έγραφαν διότι δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη γραπτός λόγος της πομακικής γλώσσας και φυσικά δεν υπήρχαν σ' αυτή και γι' αυτή βιβλία γραμματικής, συντακτικού, λεξικά, λογοτεχνία. Όπως όμως κάθε γλώσσα έτσι και η πομακική σχηματίζεται από τη συνένωση διαφόρων ήχων, των φθόγγων, τους οποίους και μπορούμε να παραστήσουμε με σύμβολα, τα γράμματα. Για διευκόλυνση και καλύτερη απόδοση των φθόγγων της πομακικής γλώσσας χρησιμοποιήθηκαν γράμματα τόσο του ελληνικού όσο και του λατινικού αλφαβήτου.

Η πομακική είναι γλώσσα, που τελεί υπό ποικιλόμορφο διωγμό και οι φορείς της θύματα πολιτισμικής γενοκτονίας. Η περιορισμένη γεωγραφική της έκταση ή η δημογραφική βαρύτητα του πληθυσμού που τη μιλά, δεν της στερεί το δικαίωμα στην ύπαρξη, όπως αντίστοιχα και της πλουσιότατης ινδοευρωπαϊκής γλώσσας των Ρωμά.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τα ψηφίσματά του  για την ανάγκη προστασίας της ευρωπαϊκής λαϊκής κληρονομιάς, και το Συμβούλιο της Ευρώπης, με τη διακήρυξή του  για τις τοπικές γλώσσες, εκφράζουν την ευαισθησία των λαών, για τη διατήρηση του  ευρωπαϊκού πολιτιστικού και γλωσσικού πλούτου, του οποίου ένα ζωντανό κύτταρο αποτελούν και οι Πομάκοι. Μέσα, λοιπόν, στο διεθνές κλίμα και την ευαισθησία που διακρίνει τους ευρωπαϊκούς λαούς, προστίθεται η ελληνική γλωσσική παραφωνία, κατοχυρωμένη μάλιστα με δύο διμερή ελληνοτουρκικά μορφωτικά πρωτόκολλα.

Το 1996 εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Αίγειρος» της Θεσσαλονίκης, με τη χορηγία και ηθική συμπαράσταση του Πρ. Εμφιετζόγλου, το τρίτομο έργο για την πομακική γλώσσα που εκπονήθηκε υπό την εποπτεία και την ενεργό συμμετοχή του δασκάλου Πέτρου Θεοχαρίδη. Το έργο περιλαμβάνει ελληνο-πομακικό και πομακο-ελληνικό λεξικό και γραμματική της πομακικής γλώσσας.

ΤΑ ΠΟΜΑΚΟΧΩΡΙΑ
Ο ταξιδιώτης πηγαίνοντας από Ξάνθη προς Πομακοχώρια έχει την εντύπωση ότι κάνει ταξίδι μέσα στο χρόνο κάπου μεταξύ 1920 και 1950 με αρκετή όμως γεύση σύγχρονης εποχής. Τότε που τα στενάκια των χωριών ήταν όλοι χωματόδρομοι, τον τόπο να βουίζει από τα πιτσιρίκια και τις γυναίκες να φοράνε καθημερινά τις τοπικές τους ενδυμασίες.. Τα πιο ενδιαφέροντα σημεία που παρατηρεί ο επισκέπτης είναι η συμβίωση του μουσουλμανικού και χριστιανικού στοιχείου, η συνύπαρξη παραδοσιακών μεταφορικών μέσων (άλογα κυρίως) με τα σύγχρονα (αγροτικά αυτοκίνητα), οι δορυφορικοί δίσκοι τηλεθέασης σχεδόν σε κάθε σπίτι και η απαράμιλλη φιλοξενία των κατοίκων. Όσο για το τελευταίο το βίωσα αυτοπροσώπως κατά την παραμονή μου στην Ξάνθη.

Φτάνοντας με το πρώτο αεροπλάνο της Ολυμπιακής στο αεροδρόμιο της Καβάλας πριν καλά καλά φέξει με περίμενε στην έξοδο με ένα ταμπελάκι της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ο Πομάκος Ισμέτ Ζουμπρέ Μπιλγκέν. Είχε ξεκινήσει από το χωριό του στις 4 η ώρα το πρωί προκειμένου να είναι συνεπής στην αποστολή που του είχε αναθέσει ο συνεργάτης του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου στην Ξάνθη δημοδιδάσκαλος στο μειονοτικό σχολείο Μύκης Δημοσθένης ?ξιος. Και η αποστολή του φυσικά δεν ήταν άλλη παρά η ξενάγησή μου στα Πομακοχώρια. Δεν θα τα έλεγα όλα αυτά γιατί έτσι και αλλιώς η φιλοξενία των Πομάκων σου θυμίζει κάτι από τα παλιά τα δικά μας.

Ο Ισμέτ λοιπόν (26 ετών), δεν βρισκότανε δίπλα στη γυναίκα του που την είχε πάει στο νοσοκομείο Ξάνθης για να γεννήσει, αλλά μαζί μου αρνούμενος να μας εγκαταλείψει από τη στιγμή που ανέλαβε να μας ξεναγήσει. Κάπου μεταξύ Καβάλας και Ξάνθης, ενώ είχε αρχίσει να ξημερώνει ειδοποιήθηκε από τον πατέρα του ότι η γυναίκα του γέννησε καλά και απέκτησε την τρίτη του κόρη. Δάκρυσε, χάρηκε και υποσχέθηκε το βράδυ που θα με άφηνε να πάει να δει και τις δύο. Δεν νομίζω να το έκανε άλλος άνθρωπος αυτό. Και εμείς με το 4Χ4 αυτοκίνητό του αρχίσαμε να ανεβαίνουμε τα βουνά της Ροδόπης έχοντας μπροστά μας μία μεγάλη ωραία ημέρα.. Και απολαύσαμε την ομορφιά των Πομακοχωρίων αντάμα με τη φιλοξενία των Πομάκων. Ποτέ μα ποτέ δεν θα ξεχάσω τις απλοϊκές φιλόξενες «κινήσεις» της αδελφής, του γαμπρού, των ξαδελφιών και των άλλων του Ισμέτ τους οποίους ευχαριστώ.

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ
Εκτός από τις γυναίκες Πομάκισσες, η ενδυμασία των ανδρών έχει δυτικοποιηθεί και δεν διαφέρει σχεδόν σε τίποτα με αυτή των δικών μας. Μερικοί μόνο, οι χοτζάδες και ιμάμηδες, φοράνε το σαρίκι ή τσαλμά, φέσι δηλαδή τυλιγμένο με άσπρο βαμβακερό ντιμπέλ (μαντήλι) ενώ οι χαντζήδες (αυτοί δηλαδή που έχουν πάει στη Μέκκα) έχουν τυλιγμένα τα σαρίκια τους με κίτρινα μεταξωτά ντιμπέλ.

Η φορεσιά της Πομάκισσας ήταν κάποτε ομοιόμορφη σε όλα τα χωριά. Αν εξαιρέσουμε την περιοχή της Μύκης, η παραδοσιακή φορεσιά αντικαθίσταται από την πενιχρή μουσουλμανική, το μαύρο ράσο και τα πολύ φτηνά άκομψα και μονότονα φουστάνια, μακριά μέχρι τον αστράγαλο. Το κεφάλι καλύπτεται από το τεστεμέλ, το άσπρο μαντήλι που πέφτει μέχρι τη μέση, ενώ στα πόδια φορά χοντρές μακριές κάλτσες αγοραστές και παπούτσια (κουντούρια) χοντρά και άκομψα, με χαμηλό χοντρό τακούνι. Μόνο η ποδιά (πρέστενλικ) από υφαντό μάλλινο ύφασμα, είδος της παλιάς ενδυμασίας της Πομάκισσας, φοριέται ακόμα από τις Πομάκισσες όλων των χωριών, σαν να θυμίζει την παλιότερη βαριά, όμως ωραία, βαρύτιμη, κομψή, μεγαλοπρεπέστατη και εντυπωσιακή φορεσιά κάθε Πομάκισσας.

Μόνο στους οικισμούς της Κοινότητας Μύκης διατηρείται και φοριέται σαν με φανατισμό η παλιά λαμπρή φορεσιά σε πείσμα της αδυσώπητης προπαγάνδας που χρησιμοποιεί όλα τα μέσα θεμιτά και αθέμιτα για να καταργήσει κάθε τι που συνδέει τους Πομάκους με το παρελθόν τους. Τα ήθη και έθιμα, την ενδυμασία, την δημοτική ποίηση, την γλώσσα?

Η Πομάκισσα σαν Μουσουλμανίδα είναι υποχρεωμένη από την θρησκεία της να καλύπτει το κεφάλι της με τεστεμέλ, μαντίλα άσπρη. Κάτω από το τεστεμέλ φοράει τη σερφέτα, άλλη μαντίλα για να μαζεύει τα μαλλιά της. Στα χωριά της Μύκης η Πομάκισσα φοράει επιπλέον και τα παρακάτω. Πάνω από τη σερφέτα φοράει το ολοκόκκινο μαντίλι τουρά, που γύρω-γύρω του στις άκρες έχει αγιέ, πούλια, που λάμπουν και αστράφτουν στον ήλιο. Δένει η Πομάκισσα της Μύκης το τουρά κάτω από το λαιμό, ενώ το άσπρο τεστεμέλ το ρίχνει προς τα πίσω. Τα μικρά κορίτσια μέχρι δώδεκα χρονών δεν φορούν τσεστεμέλ, αλλά μόνον το κόκκινο τουρά (Μύκη) ή το χρωματιστό σερφέτα.

Κιζηλμπάσηδες

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι Κιζηλμπάσηδες Πομάκοι, επειδή η αίρεση τους εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά τόσο προς την χριστιανική πίστη όσο και προς τις αρχαίες μυστηριακές τελετές. Ζουν και δραστηριοποιούνται στην περιοχή Μεγάλου Δερείου - Ρούσσας, όπου υπάρχει αποδεδειγμένη συνέχεια της ανθρώπινης παρουσίας τουλάχιστον από το 1100 π.χ. Αυτό αποδεικνύεται από την βραχογραφία με τα εγχάρακτα σχέδια αλλά και από τους μεγαλιθικούς τάφους ώπου Dolmen , που βρίσκονται στη Ρούσσα.

Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι Πομάκοι που λέγονται και Αχριάν είναι απόγονοι του αρχαίου Θρακικού φύλου των Αγριάνων. ?λλοι λένε πως οι Κιζηλμπάσηδες έχουν σχέση με τους Ερεθρίνους. Οπως και να έχουν τα πράγματα, οι Κιζηλμπάσηδες χιλιάδες χρόνια κρατούν κλειστά τα στόματά τους σχετικά με τη μυστηριακή λατρεία τους. Σταυρώνουν το ψωμί όταν το κόβουν, κεντάνε σταυρούς στο κάτω μέρος στις κάλτσες τους,πίνουν νερό από τα αγιάσματα και επισκέπτονται χριστιανικά ξωκλήσια,τρώνε χοιρινό και πίνουν οινοπνευματώδη σε αντίθεση με τους ομόθρησκους τους. Η γλώσσα τους είναι σλαβική με πολλές αρχαιοελληνικές λέξεις.

Στην περιοχή του νομού Εβρου, κατοικούν Κιζηλμπάσηδες Πομάκοι.Ονομάζονται έτσι γτατί είναι αιρετικοί μουσουλμάνοι που υποχρεώθηκαν μετά το βίαιο εξισλαμισμό τους να φορούν κόκκινο σκούφο. Η αίρεση αυτή είναι μπεκτασική και η περιοχή που κατοικούν περιλαμβάνει τα παρακάτω χωριά και οικισμούς : Κόρυμβος, Σιδηρώ, Μικρό και Μεγάλο Δέρειο, Ρούσσα, Ανω και Κότω Μικράκιο, Κισσός, μεσημέρι και Ουράνια.

Το εορτολόγιο τους σύμφωνα με τον καθηγητή Ευστράτιο ζεγκίνη, έχει πολλές ομοιότητες με το χριστιανικό και πολλές γιορτές τους συμπίπτουν με το παλιό ημερολόγιο. Την περίοδο των Χριστουγέννων γιορτάζουν το Τζέμ, που περιλαμβάνει εξομολόγηση, οινοποσία και χορό, ενώ κατηγορούνται ότι προβαίνουν σε όργια μετά αυτού

 Εξισλαμισμός

Από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ'άλλους το 1636 - 1672) οι πρόκριτοι των πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γ3εγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξοπλισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α' (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ' (1641 - 1661).

Τότε οι πρόκριτοι των Πομάκων παρουσιάσθηκαν στις αρχές της Φιλιππουπόλεως και γνωστοποίησαν την απόφασή τους να προσχωρήσουν στο ισλάμ. Ο Τούρκος διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παρέπεμψε στο Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ (1636 - 1672). Ο τελευταίος προσπάθησε να τους αποτρέψει, αλλά προσέκρουσε στην απόφασή τους να απαλλαγούν από την τουρκική καταπίεση και να εκδικηθούν για την παλαιά βουλγαρική καταδυνάστευσή τους. Κατά την παράδοση των Ελλήνων της Φιλιππουπόλεως, η περιτομή έγινε πανηγυρικά στο παλαιό τζαμί κοντά στο Διοικητήριο. Με την επιστροφή τους στη Ροδόπη εξισλαμίσθηκαν και οι ομόφυλοί τους.

Ο Μέγας Βεζίρης Μεχμέτ Κιοπρουλού κατεδάφισε 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια, των οποίων ερείπια ανευρίσκονται σήμερα στα πομακοχώρια. Μόνη η ύπαρξη των ερειπίων αυτών αποδεικνύει ότι οι Πομάκοι ήταν χριστιανοί. Κατά την βουλγαρική παράδοση, οι Τούρκοι, επί Μεχμέτ Κιοπουρλού, απείλησαν τους Πομάκους λέγοντας: "ή γίνεσαι μουσουλμάνος ή σου παίρνω το κεφάλι". Το 1656 οι δυνάμεις του Μεχμέτ πασά εισέβαλαν στην περιοχή του Τσέπνι. Ο πασάς διέταξε να του φέρουν όλους τους προκρίτους. Τους κατηγόρησε ότι αντιστέκονταν και επαναστατούσαν. Γι αυτό "είναι ανάγκη να σας σκοτώσω ή να δεχθείτε το ισλάμ " τους είπε. Οι γενίτσαροι περίμεναν έτοιμοι με τα γυμνά τους γιαταγάνια να τους αποκεφαλίσουν. Έτσι, κατά την βουλγαρική παράδοση, εξισλαμίσθηκαν. Παρά τον εξισλαμισμό τους οι Πομάκοι διατήρησαν χριστιανικά έθιμα, μέχρι σήμερα, όπως το σταύρωμα του βρέφους στην κούνια του προτού κοιμηθεί, και της ζύμης αμέσως μετά το ζύμωμα. Το κύριο όνομα Ηλίας είναι διαδεδομένο μεταξύ των Πομάκων του Εχίνου και της Κοτύλης. Κατά τον Τσέχο ιστορικό και γλωσσολόγο του περασμένου αιώνα Λεοπόλδο Γκάιτλερ, ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πιό αγαπητός από μηχανής θεός για όλες τις δύσκολες στιγμές. Επαινείται το χρυσό βιβλίο (Ευαγγέλιο), οι σταυροί, η στροφή προς τον χριστιανισμό και η ανέγερση εκκλησιών και μοναστηριών. Όλα αυτά τα εξυμνούν οι μωαμεθανοί Πομάκοι. Επίσης, μέχρι την απελευθέρωσή τους από τα ελληνικά στρατεύματα, πολλοί ήσαν οι κρυπτοχριστιανοί Πομάκοι.

Μνημονεύεται η περίπτωση του κρυπτοχριστιανού Πομάκου Γιουσούφ στο χωριό Κέχρος Ροδόπης που διατηρούσε σε μπαούλο τα ράσα και τις εικόνες του ιερέα παππού του. Σήμερα η Τουρκική προπαγάνδα τους εκβιάζει να προσλαμβάνουν Τουρκικά ονόματα. Οι συνοικισμοί στον Ωραίον Ξάνθης, Τεοτόκα (από το Θεοτόκος) και Σταματέσκο (από το Σταμάτιον), ή ο κεντρικός συνοικισμός στην κοινότητα Κέχρου Ροδόπης που λέγονταν Μαρικόζ (από το Καυδιά της Μαρίας Παναγίας όπου ανάβλυζε αγίασμα) αλλά και πρωτοχριστιανική πίττα με το νόμισμα, αποτελούν σημεία που μαρτυρούν το χριστιανικό παρελθόν των Πομάκων. Μεταξύ των Πομάκων διατηρείται ως παράδοση ότι τον εξισλαμισμό δεν τον δέχθηκαν νέες του χωριού Πάχνη, και μερικές από αυτές έπεσαν χορεύοντας σε παρακείμενο βάραθρο, πρόδρομοι των Σουλιωτισσών. Η μυστικιστική ισλαμική ζωή δεν ήκμασε στην περιοχή των Πομάκων, ούτε και στην ισλαμική τέχνη ρίζωσε. Η τελετουργική σχέση των Πομάκων με την θρησκεία τους είναι πρωτόγονη. Ίσως για το λόγο αυτό, η προσπάθεια των Βουλγάρων για βίαιο εκχριστιανισμό των Πομάκων το 1920 - 1930 είχε κάποια αποτελέσματα.

Οι προσπάθειες των Πομάκων να ενωθούν με την Ελλάδα

Στις αρχές του 1878, εν όψει του διεξαγόμενου Ρωσοτουρκικού πολέμου, ο υπόδουλος ελληνισμός της Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Ηπείρου και Κρήτης οργάνωσε επαναστατικά κινήματα. Οι Πομάκοι, στην ορεινή περιοχή της Ροδόπης, οργάνωσαν και αυτοί επαναστατικό κίνημα κατά της Τουρκίας προσβλέποντας να μεταπέσουν στην ελληνική κυριαρχία παρά στη βουλγαρική. ?λλωστε ουδέποτε έτρεφαν φιλοβουλγαρικά αισθήματα. Απόδειξη περί τούτου αποτελεί το εγγονός ότι οι Πομάκοι συνέπραξαν με τους Τούρκους στην κατάπνιξη της βουλγαρικής επαναστάσεως του 1875.

Όταν διαπίστωσαν ότι ήταν ανέφικτη η μετάπτωσή τους στην ελληνική κυριαρχία και ότι αντιθέτως η περιοχή τους περιλαμβανόταν στη Μεγάλη Βουλγαρία της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, απέκλεισαν ενόπλως όλες τις διόδους της Ροδόπης και ίδρυσαν την Αυτόνομη Πομακική Δημοκρατία, η οποία περιελάμβανε 21 χωριά. Στην ενέργεια τους αυτή, οι Πομάκοι υποκινήθηκαν από Ούγγρους και Άγγλους αξιωματικούς που έφθασαν στην περιοχή των Πομάκων μέσω Καβάλας. Και τούτο, διότι τα συμφέροντα της Αυστροουγγαρίας και της Αγγλίας συνέπιπταν στην αποτροπή της επεκτάσεως προς νότο της Ρωσίας. Ανάχωμα στη ρωσική κάθοδο αποτελούσε η Αυτόνομη Πομακική Δημοκρατία.

Οι Πομάκοι της Δράμας, στης 7 Μαρτίου 1878, αδελφοποιήθηκαν (αρχαίο ελληνικό έθιμο) και αποφάσισαν να δράσουν. Εκφράσθηκαν με συμπάθεια προς τα ελληνικά επαναστατικά κινήματα της Ηπείρου, Θεσσαλίας και Μακεδονίας και δήλωσαν ότι "προτιμώσι να τεθώσιν υπό το σκήπτρον του Βασιλέως των Ελλήνων και μείνωσιν ευχαρίστως εις τας εστίας των". Η Πομακική Δημοκρατία διατηρήθηκε μέχρι της προσαρτήσεως της Ανατολικής Ρουμελίας στη Βουλγαρία τον Σεπτέμβριο 1885. Σε προηγούμενο δημοσίευμα (Ακτίνες Φεβρ. 1995, σελ. 51), έγινε μνεία του διαβήματος των μουσουλμάνων βουλευτών (Πομάκων και Τουρκογενών) της Δυτ. Θράκης στη Βουλγαρική Βουλή το 1919, δια του οποίου εξέφραζαν την επιθυμία του μουσουλμανικού πληθυσμού να απαλλαγεί από το βουλγαρικό ζυγό και γι'αυτό ζητούσαν τη Διασυμμαχική κατάληψη της Δυτ. Θράκης. Όπως μαρτυρείται, ο Πομάκος δικηγόρος - δημοσιογράφος Μεχμέτ Τεφρίκ αφηγήθηκε στον Γάλλο δημοσιογράφο της εποχής εκείνης Λεών Σαβατζιάν (Leon Sauadzian) τα δεινά των Πομάκων υπό τη βουλγαρική κατοχή, που καταχωρήθηκαν στο βιβλίο του "Εn Trace Occidentale".

Οι Πομάκοι, μαζί με τους άλλους μουσουλμάνους οδηγήθηκαν στο ανωτέρω διάβημα διότι ήθελαν να ενταχθούν στον ελληνικό χώρο και όπως ισχυρίζονταν στο υπόμνημα, της Δυτ. Θράκης είχαν πάντοτε φιλελεύθερες διαθέσεις απέναντι τους και ήσαν μέλη ενός έθνους που συμφωνούσαν μαζί του. Το αίτημα τους αυτό δεν ικανοποιήθηκε τότε πλήρως. Το επανέλαβαν και πάλι μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με αντιπροσώπους τους στη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το 1946. Τότε η Ελλάδα ενδιαφερόταν για λόγους ασφαλείας να διαρρυθμιστούν τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ο Τύπος και τα ραδιόφωνα της εποχής εκείνης στης ΗΠΑ προέβαλαν το γεγονός.

Ειδικότερα, ο διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού της Ουάσιγκτον Albert Verner, έλεγε σε μια εκπομπή: "Εν ακόμη πρόβλημα μειονότητας παρουσιάστηκε σήμερον εις Ουάσιγκτον εν τω προσώπω των Πομάκων, οι οποίοι είναι αρχαία ελληνική φυλή, ιστορούμενη από την προ του Μεγάλου Αλεξάνδρου εποχής.... Οι Πομάκοι ποιούνται νύν έκκλησιν προς το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΟΗΕ) και προς το Αμερικανικόν επί των Εξωτερικών Υπουργείον και ζητούν την διενέργεια δημοψηφίσματος, ίνα ελευθερωθούν εκ της Βουλγαρίας και απολαύσουν την ελευθερία την οποία απολαμβάνουν οι Πομάκοι της Ελλάδας....". Ο τύπος επίσης έγραφε : "Το παρελθόν Σάββατον εις το ξενοδοχείο Πενσυλβάνια έλαβε χώρα συνέντευξις προς τους αντιπροσώπους του Αμερικανικού και Ελληνικού τύπου εκ μέρους των κ.κ. Χάμδη Χουσείν Βέη, πρώην βουλευτού Ροδόπης, Χακή Σουλειμάν Βέη, αποτελούντων από την αντιπροσωπεία των Πομάκων Θράκης. Οι Πομάκοι εξέθεσαν προς τον τύπο τας απόψεις των και τα δίκαια των, ζητούντες την ένωσιν των με την Ελλάδα. Η προσπάθεια των Πομάκων δεν τελεσφόρησε διότι είχε προηγηθεί η διανομή της Ευρώπης μεταξύ των τριών μεγάλων δυνάμεων στη Γιάλτα, τον Φεβρουάριο του 1944".

Η «ΔΙΚΗ ΜΑΣ» ΕΥΘΥΝΗ
Δεν είμαστε μακριά από το 1996 όταν για πρώτη φορά καταργήθηκε η περιβόητη «μπάρα» (φυλάκιο για έλεγχο χαρτιών και άδειας από την Αστυνομική Διεύθυνση Ξάνθης) για να πας από την πόλη της Ξάνθης στα Πομακοχώρια, δηλαδή συνοριακός έλεγχος μέσα στην Ελλάδα.. Οι Πομάκοι έτειναν δυστυχώς μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες να διαμορφώνουν τουρκική συνείδηση. Επρόκειτο για ένα είδος γενοκτονίας, γιατί τα δικά μας λάθη στέλνουν το λαό των Πομάκων κατευθείαν στο στόμα του νεοτουρκικού εθνικισμού καθώς ευρίσκοντο στο στόχαστρο της Τουρκικής προπαγάνδας,.

Το 1954 η ελληνική Κυβέρνηση υποχρέωσε όλα τα μουσουλμανικά σχολεία να ονομάζονται τουρκικά για να πετύχει διάκριση από τα αντίστοιχα μουσουλμανικά της Βουλγαρίας. Το 1955 δόθηκε εντολή στον επιθεωρητή μουσουλμανικών σχολείων να οργανώσει συνέδρια Πομάκων δασκάλων για την εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου, δηλαδή της τουρκικής γλώσσας αφού οι Νεότουρκοι έχουν υιοθετήσει το λατινικό αλφάβητο. Η εισαγωγή του λατινικού αλφάβητου και της τουρκικής γλώσσας στα σχολεία των Πομάκων ολοκληρώθηκε το 1973. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να χαρίζουμε ολόκληρη τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης με τη φυλετική, γλωσσική και τη θρησκευτική της ανομοιογένεια στους σουλτάνους του νεοτουρκικού επεκτατισμού.

Στη Θράκη οι πράκτορες της Τουρκίας έχουν εκμεταλλευτεί τις δικές μας παραλείψεις και έχουν επιβάλει ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Έχουμε φθάσει στο σημείο να χαρίζουμε στο νεοτουρκικό καθεστώς μία ανομοιογενή από κάθε άποψη μουσουλμανική κοινότητα, η οποία αποτελείται από τρεις ομάδες, τους «τουρκογενείς», τους Πομάκους και τους Αθίγγανους.

Τους Πομάκους, τους απογόνους των αρχαίων Αγριάνων, το ελλαδικό κράτος δεν τους εγκατέλειψε, αλλά τους έστειλε στην αγκαλιά της Τουρκίας, η οποία θεωρεί ότι είναι προστάτης των μουσουλμάνων. Το 1995, βάσει τουρκοελληνικής συμφωνίας διετάχθη από την ελληνική κυβέρνηση ο επιθεωρητής μουσουλμανικών σχολείων Δυτ. Θράκης και συγκάλεσε τοπικά συνέδρια Πομάκων δασκάλων με σκοπό να τους συστήσει όπως εγκαταλείψουν την αραβική (παλαιοτουρκική) γραφή και να χρησιμοποιούν τη λατινική. Επίσης, το Σεπτέμβριο 1973, επισκέφθηκε τη Δυτ. Θράκη ο τότε πρέσβης της Τουρκίας στην Ελλάδα , Γκιουρούν, με αποτέλεσμα την επιβολή της λατινικής γραφής στους μωαμεθανούς Πομάκους.

Από την εγκληματική μας αδιαφορία, η Τουρκία έχει δραστηριοποιηθεί δεόντως. Μουσουλμάνοι κατευθυνόμενοι από τον Επιτήδειο Ουδέτερο, προσπαθούν να επιβάλλουν στους Πομάκους να μην μιλούν την μητρική τους γλώσσα. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα σημειώνεται το γεγονός ότι την στις 15 Νοεμβρίου 1989, σε συγκέντρωση γονέων και κηδεμόνων του Σχολείου του Εχίνου και σε συνεργασία με την σχολική εφορία, συζητήθηκε η ανάγκη να ομιλούν οι μουσουλμανόπαιδες της περιοχής την τουρκική και όχι την πομακική στους δημόσιους χώρους. σκοπός της Τουρκίας είναι να εξαφανισθεί η πομακική και να κυριαρχήσει η τουρκική στους μουσουλμάνους. Για ευνόητους λόγους, πρέπει να λάβουμε τα εξής μέτρα, τα οποία έχουν υποδειχθεί ήδη από αρμοδιότερα πρόσωπα, τα οποία, αν και θεωρούνται αυτονόητα, όμως δεν συγκίνησαν μέχρι τώρα κανέναν.

Στην εκπαίδευση: α. Χρησιμοποίηση του ελληνικού αλφαβήτου για την Πομακική γλώσσα και σύνταξη γραμματικής. Η έρευνα για την κατάταξη της πομακικής γλώσσας σε γλωσσική οικογένεια, δεν είναι απαραίτητο να ολοκληρωθεί προηγουμένως. Οι φωτιστές των Σλάβων Κύριλλος και Μεθόδιος, δεν προέβησαν σε ανάλογη έρευνα, αλλά έφεραν στους Σλάβους το αλφάβητο για να αποδοθεί γραπτώς η λαλιά τους. Η Τουρκία στις γειτονικές της μουσουλμανικές περιοχές που αποσπάστηκαν από την τέως ΕΣΣΔ, χάρισε το δικό της αλφάβητο. β. Η διδασκαλεία των Πομάκων σε ελληνόγλωσσα σχολεία με παράλληλη διδασκαλεία της Πομακικής γλώσσας. γ. Διαφώτιση των Πομάκων για την Καταγωγή και την ιστορία τους και διακριτική ευνοϊκή μεταχείρισή τους. δ. Χορήγηση υποτροφιών για την φοίτησή τους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. ε. Ενθάρρυνση ερευνών για τους Πομάκους και η προβολή τους διεθνώς.

Στον οικονομικό τομέα: Επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των Πομάκων που αφορούν την γεωργία, κτηνοτροφία, υλοτομία και βιοτεχνία.

Στην επαγγελματική τους αποκατάσταση: Πρόσληψη των Πομάκων σε Δημόσιες θέσεις (Ελληνική Αστυνομία, Πυροσβεστική, Δασοφυλακή, Ένοπλες Δυνάμεις).

 Στον θρησκευτικό τομέα: Υπενθύμιση του βίαιου εξισλαμισμού τους και επανευαγελισμός τους. Όσοι επανέρχονται στην Ορθοδοξία να αποκτούν ονόματα χριστιανικά μεν, αλλά συνδεόμενα με την ιστορία των Πομάκων και της Ελληνικής Θράκης.

Έχει σημειωθεί, ότι η "εμμονή στη χονδροειδέστατη και προσβλητική, για την σημερινή πίστη, προβολή της χριστιανικής τους προέλευσης απομάκρυνε ψυχολογικά την θρησκόληπτη μάζα. Οι αναφορές στο χριστιανικό παρελθόν, στο βαθμό που ξεπερνούν τα πλαίσια μιας ισορροπημένης ιστορικής αναφοράς και εντάσσονται σε σκοπιμότητες, προκαλούν αρνητικούς συνειρμούς και επαναφέρουν επώδυνες αναμνήσεις από την ολοκληρωτικά βίαιη προσπάθεια των Βουλγάρων για τον εκχριστιανισμό των Πομάκων. Η απομόνωσή τους ανάμεσα σε δύο χριστιανικούς λαούς τους ώθησε προς την πλησιέστερη ισλαμική χώρα, την Τουρκία"

Αντί Επιλόγου

Το 1920, ο Κεμάλ Πασάς, ο μετέπειτα Ατατούρκ, διακήρυξε: "Σκοπός μας είναι η Δυτική Θράκη να παραμείνει σε τουρκικά χέρια, ως ενιαίο σύνολο και σε κατάλληλο χρόνο και ευκαιρία να ενωθεί με την μητέρα πατρίδα. Εμείς δεν μπορούμε να δεχθούμε την απαλλοτρίωση του τουρκικού αυτού τμήματος. Οι αδελφοί μας της Δυτικής Θράκης πρέπει να αγωνισθούν για να κερδίσουν την ανεξαρτησία και την αυτονομία της Δυτικής Θράκης". Την παρακαταθήκη αυτή δεν την λησμονήσαν οι κυβερνώντες την Τουρκία. Σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα.. Η τύχη της Κύπρου ας αποτελέσει δίδαγμα για μας.

Στην περίπτωση της Κύπρου, όπως παρατηρείται αρμοδίως, η Τουρκία, ο Επιτήδειος Ουδέτερος, όπως ονομάσθηκε προσφυώς: α. Πέτυχε την αναγνώριση ως Τουρκικής μιας τουρκόφωνης η μάλλον δίγλωσσης μουσουλμανικής μειονότητας, με έντονα όμως κρυπτοχριστιανικά στοιχεία, μειονότητας κατά μέγα μέρος ελληνικής καταγωγής. β. Τη μειονότητα αυτή την έθεσε υπό τον έλεγχό της και αναγνωρίσθηκε ως προστάτιδά της γ. Αναβάθμισε τεχνητά την μειονότητα σε κοινότητα και από κοινότητα σε μια από τις δύο κοινότητες της Κύπρου, ζητώντας μετά ταύτα να αναγνωρισθεί ως ξεχωριστός λαός και ξεχωριστό έθνος. δ. Συγκέντρωσε τεχνητά την μειονότητα σε ορισμένες περιοχές και μετά το 1974 σε μια περιοχή. ε. Εξασφάλισε ισχυρούς συμμάχους (Άγγλους, Αμερικάνους) των οποίων τα συμφέροντα εξυπηρετούνται από την προώθηση του τουρκικού στρατηγικού στόχου. στ. Διατήρησε ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και ζ. Εκμεταλλεύθηκε τα ελληνικά λάθη. Τις ίδιες μεθόδους εφαρμόζει και στη Θράκη, Και το αθηνοκεντρικό μας κράτος περιμένει ανίκανο το μοιραίο. Ο Ιων Δραγούμης στα δίσεκτα χρόνια της βουλγαρικής επιβουλής, του Μακεδονικού αγώνα, είχε φωνάξει: "Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, θα σωθούμε πρώτα εμείς". Το ίδιο ισχύει σήμερα, όχι μόνο για τη Μακεδονία, αλλά και τη Θράκη. Υπάρχει θέληση εκ μέρους μας;

ΠΗΓΕΣ

• ΠΟΜΑΚΟΙ του Πέτρου Δ. θεοχαρίδη (Ξάνθη 1995)
• ΠΟΜΑΚΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ του Πέτρου Δ. Θεοχαρίδη (Θεσσαλονίκη 1996)
• ΠΟΜΑΤΣΚΟΥ των Μουμιν Αϊντίν και Ομέρ Χαμδή (Κομοτηνή 1997)
• ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ του Πέτρου Δ. Θεοχαρίδη (Θεσσαλονίκη 1996)
• ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΜΑΚΟΥΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ Αρθρο της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος (1991)
• ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΕΟΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Αρθρο της εφημερίδας Ποντίκι (1990)
• ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΟΜΑΚΟΥΣ. Αρθρο της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος (1993)
• ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Αρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία (1994)
• ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1922 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ. Αρθρο του Οικονομικού Ταχυδρόμου (1994)
• ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ. Αρθρο της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος. (1993)
• Η ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ. Αρθρο της εφημερίδας Εστία. (1993)
• ΟΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΜΕ ΚΥΠΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗ ΘΡΑΚΗ. Αρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπία (1989)
• ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΩΝ ΤΗΣ Δ. ΘΡΑΚΗΣ. Αρθρο της εφημερίδας Κυριακάτικο Βήμα (1989)