ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

 

Ποιό ήταν το μεγαλύτερο βασανιστήριο που επέβαλαν οι Βούλγαροι στους Έλληνες της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την διάρκεια της Δεύτερης Βουλγαρικής Κατοχής (1916-1918); Η απάντηση είναι: η πείνα.

Κατά την διάρκεια του Α Παγκ. Πολέμου ο βουλγαρικός στρατός μαζί με τους συμμάχους τους Γερμανούς εισέβαλε στην Ανατολική Μακεδονία, στην Θάσο και στην Σαμοθράκη. Έτσι ξεκίνησε η Δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία (η πρώτη ήταν κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων), η οποία κράτησε δύο χρόνια.

Η Βουλγαρία δεν είδε τις περιοχές αυτές (από Σέρρες εως Ξάνθη) ως ελληνικό κατεχόμενο έδαφος, αλλά ως βουλγαρικό πατρογονικό έδαφος που είχε χάσει κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και τώρα απελευθέρωσε. Έτσι η Βουλγαρία ξεκίνησε σχέδιο τρομοκρατίας, αφελληνισμού και εξόντωσης του ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής Μακεδονίας αμέσως μετά την είσοδο βουλγαρικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Ο σκοπός ήταν η εκκαθάριση της Ανατολικής Μακεδονίας από το ελληνικό στοιχείο και η εγκαθίδρυση της βουλγαρικής κυριαρχίας δημογραφικά, πολιτισμικά και οικονομικά.

Εκτός από τις καταστροφές χωριών, σπιτιών και περιουσιών, τις κλοπές, τους βιασμούς, την καταναγκαστική εργασία στην Βουλγαρία για Έλληνες, την καθολική απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας και την επιβολή της βουλγαρικής σε σχολεία, εκκλησίες και δημόσιες υπηρεσίες, αλλά και τις κλοπές πολιτιστικών και θρησκευτικών θησαυρών, οι Βούλγαροι ξεκίνησαν σχέδιο φυσικής εξόντωσης του ελληνικού πληθυσμού μέσω της στέρησης τροφής, αφού αφαίρεσαν από τους Έλληνες κάθε δυνατότητα επιβίωσης: δήμευσαν την αγροτική παραγωγή, τα οικόσιτα ζώα, τους σπόρους για καλλιέργεια, αλλά και τα αγροτικά εργαλεία. Έτσι καταδίκασαν τον ελληνικό πληθυσμό της Ανατολικής Μακεδονίας σε λιμοκτονία.

Η έκθεση της ελληνικής επιστημονικής επιτροπής που δημοσιεύθηκε το 1918 είναι χαρακτηριστική για την κατάσταση που αντιμετώπισε η ελληνική κυβέρνηση αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ανατολικής Μακεδονίας από τους Βούλγαρους το 1918.

Στην πόλη της Καβάλας το ορφανοτροφείο είχε γύρω στα 450 παιδιά. Τα μεγαλύτερα από αυτά, 110 σε αριθμό, μεταφέρθηκαν στην Βουλγαρία, τα ίχνη τους χάθηκαν και δεν επέστρεψαν ποτέ ξανά στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα βρέθηκαν σε άθλια κατάσταση, υποσιτισμένα και σχεδόν νεκρά στους δρόμους της πόλης. Από αυτά, παρά τις προσπάθειες των φιλανθρωπικών σωματείων, μόνο τα 56 κατάφεραν να επιβιώσουν. Στην έκθεση επισημάνθηκε, πως στην Καβάλα δεν κυκλοφορούσε ούτε σκύλος ούτε γάτα, καθώς τα αδέσποτα ζώα είχαν καταλήξει να γίνουν τροφή για τους υποσιτισμένους Έλληνες. Οι νεκροί στην διάρκεια της Κατοχής ήταν τόσοι πολλοί που θάβονταν από τις αρχές μαζικά χωρίς καν να διαβαστούν από ιερέα. Κάποιοι, σύμφωνα με αναφορές ντόπιων ιατρών, προτιμούσαν να θάβουν κρυφά τους νεκρούς συγγενείς τους με την ελπίδα να συνεχίζουν να εισπράττουν ψωμί με δελτίο από τις βουλγαρικές αρχές. Τα δελτία όμως δεν έφταναν για όλους τους κατοίκους της πόλης και είχαν δοθεί επιλεκτικά σε 8.500 περίπου κατοίκους. Ο συνολικός όμως αριθμός των κατοίκων της Καβάλας ήταν γυρω στους 55.000.

Οι πιο ευάλωτοι ήταν εκείνοι που δεν είχαν περιουσία και αντικείμενα αξίας στα σπίτια τους για να ανταλλάξουν με ψωμί στην μαύρη αγορά, καθώς οι τιμές τροφίμων, που ήταν εξαιρετικά δυσεύρετα, είχαν εκτοξευθεί. Αυτοί ήταν καταδικασμένοι να πεθάνουν από πείνα. Οι μοναδικοί που είχαν κάποια δυνατότητα να επιβιώσουν ήταν όσοι είχαν "επιστρατευθεί" και έκαναν εργασίες για τις βουλγαρικές αρχές κατοχής με αντάλλαγμα λίγο ψωμί. Από τους 55.000 Καβαλιώτες -σύμφωνα με τις αναφορές του Δημάρχου της πόλης και την κατάθεση του γιατρού Στέφανου Τζιμούρτου-πέθαναν από πείνα 10.000- 12.000, δηλαδή γύρω στο 1/5 του πληθυσμού της πόλης.

Η πόλη των Σερρών που είχε πριν την βουλγαρική εισβολή ανάμεσα σε 22.000 και 24.000 κατοίκους έχασε επίσης γύρω στο 1/5 από ασιτία. Συνολικά 4.400 κατοίκους σύμφωνα με τις απογραφές του Δήμου.

Στην Δράμα με συνολικό πληθυσμό γύρω στους 18.000 κατοίκους, οι 5.000 από αυτούς πέθαναν από ασιτία σύμφωνα με την αναφορά του φαρμακοποιού Καραμερτζάνη που κρατούσε ημερολόγιο κατά την κατοχή. Στην κωμόπολη Πράβι (σήμερα Ελευθερούπολη) που είχε έως 5.000 κατοίκους σχεδόν 1.000, δηλαδή το 1/5 πέθανε από πείνα σύμφωνα με την αναφορά του προϊσταμένου του ταχυδρομείου της πόλης Ευστ. Βλυσμά.

Στην φωτογραφία γυναίκες στην Καβάλα περιμένουν την διανομή ψωμιού από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό. Οι Αμερικανοί δραστηριοποιήθηκαν σε όλη την Ανατολική Μακεδονία αμέσως μετά την λήξη της βουλγαρικής κατοχής και έσωσαν χιλιάδες Μακεδόνες από την ασιτία.

Πηγή:

Έκθεσις της Πανεπιστημιακής Επιτροπής περί των εν την Ανατολικήν Μακεδονίαν διαπραχθείσων υπό των Βουλγάρων ωμοτήτων και καταστροφών. Τυπογραφείον Εστία, 1918, Σελ. 23-27.