Οι μάχες των ανταρτών των ΕΑΟ εναντίον ελασιτών και Βουλγάρων

 Όπως είχαμε δει εδώ οι κοινές επιχειρήσεις ελασιτών και Βουλγάρων κατά των ανταρτών του Τσαούς Αντών το φθινόπωρο του '44 δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχείς, σύμφωνα με παραδοχές υψηλόβαθμων κομμουνιστών.
 Χαρακτηριστικά ήταν τα παραδείγματα των συγκρούσεων που έγιναν στην Σταυρούπολη και στον Κεχρόκαμπο.

 Στην Σταυρούπολη ήταν εγκατεστημένο το 1ο τάγμα του 41ου συντάγματος των ΕΑΟ. Το συγκεκριμένο σύνταγμα είχε στρατιωτικό διοικητή τον ταγματάρχη Δρακόπουλο και καπετάνιο τον Αναστάση Τοπούζογλου. Το 2ο τάγμα ήταν στο κοντινό Νεοχώρι.
 Στις 24/09/1944 έφτασαν αιφνιδιαστικά σε υψώματα γύρω απ΄την Σταυρούπολη τμήματα του 81ου συντάγματος του ΕΛΑΣ (αυτό το σύνταγμα συγκροτήθηκε και έδρασε αρχικά στον γερμανοκρατούμενο Έβρο και από εκεί μετέβη στην Ξάνθη μετά την μεταστροφή της Βουλγαρίας). Την επομένη, οι αξιωματούχοι του ΕΛΑΣ ζήτησαν απ΄τον Δρακόπουλο να παραδώσει τον οπλισμό του 1ου τάγματος που έδρευε στην Σταυρούπολη. Ο Δρακόπουλος αντιλαμβανόμενος το κρίσιμο της κατάστασης καταφερε να κερδίσει χρόνο τον οποίο αξιοποίησε για την καλύτερη αμυντική οργάνωση των αντρών του.
 Μετά από πέντε ώρες απάντησε αρνητικά στους ελασίτες, οι οποίοι εξαπέλησαν επίθεση. Απέτυχαν παταγωδώς. Και όχι μόνο αυτό, αλλά το ξημέρωμα της 26ης Σεπτεμβρίου 1944 βρήκε τα τμήματα του 81ου συντάγματος του ΕΛΑΣ να προσπαθούν να αποφύγουν την διάλυση. Τελικώς υποχώρησαν ατάκτως αφήνοντας πίσω 6 νεκρούς, ένας εκ των οποίων ήταν Βούλγαρος.
 Σύμφωνα με τον καπετάνιο του 81ου συντάγματος Βαγγέλη Κασάπη (γνωστό ως Κρίτωνα):
 "Κάτω από τις συνθήκες αυτές τα τμήματα σφυροκοπούμενα από δραστικά πυρά, ευτυχώς δίχως απώλειες, αλλά σε αξιοθρήνητα χάλια, συμπτύχθηκαν στην Ξάνθη. Και το χειρότερο, οι ελασίτες χάσανε, και πολύ δικαιολογημένα, την εμπιστοσύνη τους στις ικανότητες της διοίκησής τους".

 Οι αντάρτες των ΕΑΟ δεν είχαν απώλειες. Λίγες μέρες μετά την μαχη άφησαν ελεύθερους 32 ελασίτες που είχαν πιάσει αιχμάλωτους.

 Στις 01/10/1944 έγινε δεύτερη επίθεση κατά της Σταυρούπολης με ανοικτή σύμπραξη ελασιτών και Βουλγάρων. Η Σταυρούπολη καταλήφθηκε, κυρίως χάρη στο βουλγαρικό πυροβολικό, και το 41ο σύνταγμα των ΕΑΟ συμπτύχθηκε στο Νεοχώρι και στις γύρω περιοχές όπου συνεχίζονταν οι μάχες.
Παράλληλα δυνάμεις του ΕΛΑΣ εγκαταστάθηκαν στον Κεχρόκαμπο με σκοπό να εμποδίσουν διέλευση τμημάτων των ΕΑΟ προς την Σταυρούπολη.
  Το 25ο σύνταγμα και το ανεξάρτητο σύνταγμα Παγγαίου των ΕΑΟ επιτέθηκαν στον Κεχρόκαμπο στις 07/10/1944. Μετά από πέντε ώρες ο Κεχρόκαμπος καταλήφθηκε. Οι ελασίτες απεχώρησαν με 15 νεκρούς και 28 τραυματίες.
 Πλέον ο δρόμος προς την Σταυρούπολη ήταν ανοικτός, αφού μικρά τμήματα βουλγαρικού στρατού που ήταν λίγο έξω απ'την πόλη δεν αποτελούσαν σοβαρό πρόβλημα.
 Το βράδυ όμως της ίδιας μέρας μαθεύτηκε ότι τμήματα ελασιτών και Βουλγάρων είχαν ξεκινήσει απ΄την Δράμα και την Καβάλα και επιχειρούσαν κατά του 71ου συντάγματος των ΕΑΟ που αναγκαζόταν να συμπτυχθεί προς τα ορεινά. Ο κίνδυνος κύκλωσης των τμημάτων που θα επιχειρούσαν κατά της Σταυρούπολης ήταν ορατός, και έτσι η επιχείρηση ανακατάληψής της ματαιώθηκε.

  Λίγες μέρες μετά, ξεκίνησε σταδιακά η αποχώρηση των Βούλγαρων απ΄τα ελληνικά εδάφη.  
Το κακό όμως ήταν ότι η ενεργός συμμετοχή του βουλγαρικού στρατού με το πυροβολικό του και τα πολεμοφόδια του στην ενδοελληνική σύγκρουση είχε επιτρέψει στον ΕΛΑΣ να κατέχει τις πεδινές περιοχές και τις μεγάλες πόλεις. Συν τοις άλλοις, οι Βούλγαροι αποχωρώντας άφησαν σημαντικές ποσότητες πολεμικού υλικού στον ΕΛΑΣ.
 Αντιστρόφως οι δυνάμεις των ΕΑΟ αν και είχαν επιτύχει σημαντικές νίκες κατά των αντιπάλων τους, ήταν εκ των πραγμάτων αναγκασμένες να παραμένουν στα ορεινά έχοντας να αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα ανεφοδιασμού.

 Όταν έγινε γνωστή η σταδιακή αποχώρηση των Βουλγάρων, οι ΕΑΟ άρχισαν να πλησιάζουν τις μεγάλες πόλεις, με πρώτο στόχο την Δράμα. Τόσο η ηγεσία τους όσο και οι αντάρτες γνώριζαν πολύ καλά ότι υπερτερούσαν μαχητικώς των ελασιτών (παρά το ότι εκείνοι είχαν καλύτερο εξοπλισμό), οι οποίοι πλέον δεν θα είχαν και την καθοριστική ενίσχυση του τακτικού βουλγαρικού στρατού.
 Πράγματι τα πρώτα τμήματα των ΕΑΟ κατέλαβαν αμαχητί τα χωριά Καλλίφυτο, Ξηροπόταμος, Μοναστηράκι κ.α. που ήταν πολύ κοντά στην Δράμα. Τότε όμως, και συγκεκριμένα στις 11/10/1944 παρενέβη ο ταγματάρχης Κιτκατ που μετέβη εσπευσμένα στην περιοχή και συνέστησε στην ηγεσία των ΕΑΟ να σταματήσουν τις επιχειρήσεις διότι αναμένεται σύντομα κλιμάκιο της ελληνικής κυβέρνησης στην περιοχή για να διευθετήσει ειρηνικά τις όποιες διαφορές μεταξύ των αντάρτικων οργανώσεων.
  Η ηγεσία των ΕΑΟ υπάκουσε, και η αντιπροσωπεία της κυβέρνησης έφτασε στην Δράμα στις 17/10/1944. Έτσι σταμάτησαν προσωρινά οι ένοπλες συγκρούσεις και τον λόγο πλέον είχαν οι πολιτικοί.


 Πηγές: "Για τον ελληνικό βορρά" του Παρμενίωνα Παπαθανασίου
             "Σκληροί αγώνες και μεγάλες θυσίες" του Δημήτριου Καραϊσαρλή